FNB STADYUMU (Johannesburg – GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ)

Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Johannesburg kentinde bulunan stadyum 87.633 kişilik kapasitesiyle Dünya’nın sayılı futbol stadyumları arasında bulunmaktadır. Afrika Kıtası’nda ise ilk sırada yer almaktadır. Adını Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ilk bankası olan “First National Bank”tan alan stadyumun temeli 1986 yılında atılmıştır. Yaklaşık 3 yıl içerisinde tamamlanan FNB Stadyumu 1989 yılında 80.000 kişilik kapasiteyle hizmete girmiştir.

Yapılış amacı başta Güney Afrika Cumhuriyeti olmak üzere tüm Afrika Kıtası’na hizmet etmek olan stadyum yaklaşık 20 yıl boyunca açıldığı günkü yapısı ve görünümünü korumuştur. 2010 FIFA Dünya Kupası öncesi ise organizasyonun yapılacağı diğer stadyumlarda olduğu gibi FNB Stadyumu’nda da yenileme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında tamamlanan yenileme ve genişletme çalışmaları sonucu stadyumunu bütün tribünleri aynı seviye ve görünüme kavuşturulmuş, koltuk düzeni FIFA Standartları’na uygun olarak dizayn edilmiş, loca sayısı artırılarak 195’e yükseltilmiş ve tribünlerin tamamı çatı ve dış cephe kaplaması ile kapatılarak modern bir yapıya kavuşturulmuştur. Ancak 2010 FIFA Dünya Kupası düzenlenirken FIFA’nın isteği doğrultusunda basın mensupları ve VIP misafirler için ekstra koltuk ayrıldığı için kapasite 84.490 kişi ile sınırlandırılmıştır.

Güney Afrikalı Aveng Group, GLTA ve Hollandalı Royal BAM Group tarafından tasarlanan ve inşa edilen stadyumun tasarımı Afrika Kıtası’nda yetişen bir tür su kabağından ve yine Afrika Kıtası’na ait toprak renklerinden esinlenilmiştir. Stadyumun maliyeti ise $440.000.000’dır.

Futbol denince akla gelen en önemli organizasyon olan FIFA Dünya Kupası tarihi boyunca ilk kez Afrika Kıtası’na taşınmıştır. FIFA’nın aldığı karara göre ev sahibi ülke, daha önce turnuvanın düzenlenmediği tek kıta olan Afrika Kıtası’ndan seçilmiştir. Bu karara göre de turnuvaya yalnızca Afrika Kıtası’ndan ülkeler aday olmuştur. Aday olan ülkeler; Fas, Güney Afrika Cumhuriyeti, Mısır ve Libya-Tunus ortaklıdır. Tunus oylamaya bir hafta kala çekildiğini açıklamış ve FIFA tarafından cezalandırılmıştır. Tunus’un çekilmesi nedeniyle Libya da gereken şartları yerine getiremediğinden dolayı adaylıktan çıkarılmıştır. Oylama sonucu 15 Mayıs 2004 tarihinde Zürih’te FIFA başkanı Sepp Blatter tarafından açıklanmıştır. Oylamada Mısır 0 oy, Fas 10 oy almıştır. Güney Afrika Cumhuriyeti ise 14 oy alarak turnuvayı düzenleme hakkını elde etmiştir.

Turnuva 9 şehirde 10 adet stadyumda düzenlenmiştir. FNB Stadyumu da bu stadyumlar arasında yer almıştır. FIFA kuralları gereği stadyum isimleri sponsor şirketlere ait olamadığından FNB Stadyumu turnuva boyunca “Soccer City” olarak anılmıştır. Soccer City Stadyumu “vuvuzela” sesleri eşliğinde turnuva boyunca biri açılış maçı olmak üzere 5 grup, 1 ikinci tur, 1 çeyrek final ve final maçı olmak üzere 8 maça ev sahipliği yapmıştır. Açılış maçı 11 Haziran 2010 tarihinde, A grubunda, Güney Afrika Cumhuriyeti ile Meksika arasında oynanmıştır. Maç 1 – 1 berabere tamamlanmıştır. B grubundaki maçta Arjantin Güney Kore’yi 4 – 1, D grubunda Almanya Gana’yı 1 – 0, E grubunda Hollanda Danimarka’yı 2 – 0 ve G grubundaki maçta Brezilya Fildişi Sahilleri’ni 3 – 1 yenmiştir. İkinci tur maçında Arjantin Meksika ile karşılaşmış ve Arjantin mücadeleyi 3 – 1 kazanarak çeyrek finale yükselmiştir. Soccer City Stadyumu’nda oynanan çeyrek final maçında ise Uruguay ile Gana karşı karşıya gelmiş ve 90 dakika 1 – 1 beraberlikle sonuçlanmıştır. İki uzatma devresinde de eşitlik bozulmayınca seri penaltı atışlarına geçilmiş ve Uruguay 4 – 2 kazanarak yarı finale adını yazdırmıştır. Turnuva finali ise 11 Temmuz 2010 tarihinde Soccer City Stadyumu’nda oynanmıştır. Hollanda ile İspanya’nın kupa mücadelesinde 90 dakika boyunca iki takımda gol atamamış ve uzatma bölümlerine geçilmiştir. Dakikalar tükenmeye başladığında iki takım taraftarları da maçın penaltı atışlarına kalacağını düşünürken 116. dakikada Andres Iniesta’nın golüyle gülen taraf İspanya olmuştur. A grubunda yer alan ev sahibi Güney Afrika Cumhuriyeti ise Meksika ile 1 – 1 berabere kalmış, Uruguay’a ise 3 – 0 yenilmiştir. Son maçta grubun favorisi olarak görülen Fransa’yı 2 – 1 yenmesine rağmen averajla 3. sırada kalarak turnuvaya ilk turda veda etmiştir.

Güney Afrika Cumhuriyeti FIFA Dünya Kupası dışında 2 kez de CAF’ın Afrika Uluslar Kupası’na ev sahipliği yapmıştır. İlki 1996 yılında gerçekleşmiştir. 15 takımın mücadele ettiği turnuvada maçlar 4 farklı şehirdeki 4 stadyumda oynanmıştır. 13 Ocak – 3 Şubat 2010 tarihleri arasında gerçekleşen turnuvada FNB Stadyumu; 6 grup, 1 çeyrek final, 1 yarı final, 1 üçüncülük ve final maçı olmak üzere 10 maça ev sahipliği yapmıştır. Mısır, Kamerun ve Angola’nın bulunduğu grubu Güney Afrika Cumhuriyeti 6 puanla ilk sırada tamamlamıştır. Çeyrek finalde Cezayir’i 2 – 1, yarı finalde Gana’yı 3 – 0 yenen Güney Afrika Cumhuriyeti finalde Tunus’u 2 – 0’la geçerek Afrika Kıtası’nın en değerli kupasını müzesine götürmüştür. İkincisi ise 2013 yılında gerçekleşmiştir. Bu kez 16 takımın yer aldığı turnuvada maçlar 19 Ocak – 10 Şubat 2013 tarihleri arasında, aralarında Johannesburg’unda bulunduğu 5 farklı şehirde, 5 farklı stadyumda oynanmıştır. Turnuvada 2 grup ve final maçı olmak üzere 3 maç FNB Stadyumu’nda oynanmıştır. Final maçı Nijerya ile Burkina Faso arasında oynanmış ve karşılaşmayı Nijerya 1 – 0 kazanarak 2. kez kupanın sahibi olmuştur. Güney Afrika Cumhuriyeti ise Cape Verde, Fas ve Angola’nın olduğu grubu 5 puanla ilk sırada tamamlamıştır. Çeyrek finalde ise normal süresi 1 – 1 tamamlanan maçı seri penaltı atışları sonucu Mali 3 – 1 kazanarak Güney Afrika Cumhuriyeti’ni kupanın dışına itmiştir.

Mülkiyeti Johannesburg Büyükşehir Belediyesi’ne, yönetim hakkı Stadium Management şirketine ait olan stadyum Güney Afrika Cumhuriyeti Milli Futbol Takımı’na, Güney Afrika Cumhuriyeti Milli Rugby Takımı’na ve Kaizer Chiefs FC takımına ev sahipliği yapmaktadır.

FNB Stadyumu futbol dışında dünyaca ünlü birçok sanatçı ve müzik gruplarını da hayranlarıyla buluşturmuştur. Bunlardan bazıları; U2, Linkin Park, Lady Gaga, Red Hot Chili Peppers, Metallica, Rihanna ve One Direction’dır.